در بیشتر مواقع شنیدیم که فلوراید برای محافظت از دندان کودک خوب است. در برخی مدارس نیز هر هفته دهان کودکان را با دهانشویه حاوی فلوراید شستشو می‌دهند تا بهداشت و سلامت دندان کودکان را بهبود دهند تا از بیماری های رایج دهان جلوگیری کنند. اما آیا فلوراید به بزرگسالان هم کمک می‌کند؟ آیا برای دندان بزرگسالان هم مفید است؟ این سوالی‌ست که می‌خواهیم در این مطلب جواب بدهیم. با ۲۰۸۰ همراه باشید.
فلوراید چیست و چگونه عمل می‌کند؟
فلوراید یک ماده معدنی طبیعی است که در آب، خاک و برخی مواد غذایی وجود دارد. نقش اصلی فلوراید در سلامت دهان و دندان، معدنی‌سازی مجدد (Remineralization) است. پوسیدگی دندان زمانی رخ می‌دهد که باکتری های دهان، قند و کربوهیدرات‌ها را تجزیه کرده و اسید تولید می‌کنند. این اسید به مرور زمان مینای دندان را تضعیف می‌کند. فلوراید با ورود به ساختار مینا، آن را سخت‌تر و مقاوم‌تر در برابر اسید می‌سازد، به همین دلیل این فرآیند را Remineralization می‌نامند. در کودکان استفاده از قند و کربوهیدرات بالاتر است به همین دلیل پوسیدگی دندان کودکان شایع‌تر از بزرگسالان است، پس فلوراید دست به کار می‌شود تا مقاوم‌سازی را انجام دهد، اما در دندان بزرگسالان چی؟
فلوراید چیست؟
آیا فلوراید می‌تواند به سلامت دندان بزرگسالان کمک کند؟
فلوراید برای بزرگسالان هم به اندازه کودکان ضروری است. تحقیقات علمی که توسط نهادهای معتبر مثل انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) منتشر شده، نشان می‌دهد استفاده موضعی فلوراید روی دندان‌ها می‌تواند به طور مستقیم در جلوگیری از پوسیدگی و تقویت مینای دندان نقش داشته باشد.
اگر بزرگسالان حتی در معرض خطر پوسیدگی دندان نباشند، معمولاً به آن‌ها توصیه می‌شود تا از خمیردندان های حاوی فلوراید استفاده کنند. البته در بعضی شرایط مثل خشکی دهان، بیماری‌های لثه، داشتن روکش دندان یا ارتودنسی، ممکن است افراد به فلوراید بیشتری نیاز داشته باشند، برای همین پزشک سعی می‌کند روش‌های درمان تکمیلی را هم به کار ببرد.
چرا بزرگسالان به فلوراید نیاز دارند؟
برای پاسخ دادن به این سوال باید بگوییم هنگامی که بدن رشد می‌کنند، بیماری‌ها و ایمنی بدن او نیز تغییر می‌کند. برای مثال افرادی که سیگار می‌کشند معمولا دهان خشک دارند، پس باید بیشتر از فلوراید استفاده کنند، در حالی که کودکان سیگار نمی‌کشند. همچنین باید در نظر بگیریم که با افزایش سن، ترشح بزاق کاهش می‌یابد، لثه‌ها تحلیل می‌روند و ریشه دندان‌ها مشخص می‌شوند.
بزاق دهان به طور طبیعی دندان‌ها را بازسازی و از پوسیدگی محافظت می‌کند. وقتی این فرآیند مختل می‌شود، فلوراید می‌تواند به عنوان یک کمک‌کننده مهم وارد عمل شود تا این مشکل را برطرف سازد و محافظت خوبی به دندان بزرگسالان بدهد.
چه کسانی بیشتر به فلوراید نیاز دارند؟
در بالا گفتیم برخی افراد نیاز دارند تا فلوراید بیشتری را به روتین بهداشت دهان و دندان‌شان اضافه کنند، از این رو در این بخش به افرادی که بیشتر به فلوراید نیاز دارند پرداختیم.
افراد دارای خشکی دهان
بسیاری از داروها مانند آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای فشار خون و داروهای ضداضطراب باعث کاهش ترشح بزاق می‌شوند. این خشکی دهان راه را برای پوسیدگی باز می‌کند. استفاده از دهانشویه فلورایدی یا ژل‌های تجویزی، همراه با محصولات جایگزین بزاق، بهترین راهکار برای این افراد است. سیگار کشیدن نیز خود یک مشکل بزرگ است!
افراد دارای بیماری لثه
طبق آمار CDC، بیش از نیمی از بزرگسالان بالای ۳۰ سال در آمریکا درجاتی از بیماری لثه را دارند. این مشکل می‌تواند باعث تحلیل لثه و نمایان شدن ریشه دندان‌ها شود. برای این افراد فلوراید وارنیش روی ریشه‌ها می‌تواند هم حساسیت را کاهش دهد و هم خطر پوسیدگی را کم کند.
افراد دارای پرکردگی، روکش و بریج
حتی اگر بخش زیادی از دندان ترمیم شده باشد، قسمت باقیمانده همچنان می‌تواند دچار پوسیدگی شود. فلوراید یک سپر اضافه برای این دندان‌هاست. دندان‌هایی که تنها نیمی از آن باقیمانده است و ممکن است هر لحظه تخریب شوند.
افراد دارای ارتودنسی
تمیز کردن دندان‌ها در حین درمان ارتودنسی سخت‌تر است. استفاده روزانه از دهانشویه فلورایدی، خمیر دندان ارتودنسی همراه با نخ‌دندان مخصوص، مسواک ارتودنسی، مسواک بین دندانی و … خطر پوسیدگی را به شدت کاهش می‌دهد و هنگام مسواک زدن باعث کنده شدن براکت ارتودنسی نمی‌شوند.
پرتودرمانی سر و گردن
این بیماران باید حتماً فلوراید با دوز بالا مصرف کنند. گاهی دندانپزشک یک قالب اختصاصی می‌سازد که ژل فلوراید داخل آن قرار می‌گیرد و روی دندان‌ها می‌نشیند تا اثر بیشتری داشته باشد.
فلوراید برای چه کسانی مضر است؟
فلوراید برای برخی افراد مضر است و نباید از آن استفاده کنند یا کمتر باید مصرف کنند. در ادامه به این افراد خواهیم پرداخت و می‌گوییم چرا فلوراید برایشان خطر دارد.
زنان باردار
زنان باردار بهتر است از خمیر دندان بدون فلوراید استفاده کنند تا به جنین آسیبی نرسد. مقادیر بالای فلوراید بر روی جنین تاثیر گذاشته و باعث مشکلاتی خواهد شد، پس بهتر از از خمیر دندان بدون فلوراید استفاده کنند. خمیر دندان زیرو ۲۰۸۰ یک خمیر دندان مخصوص بارداری است چون هیچگونه رنگ، مواد مضر یا فلوراید ندارد.
کودکان زیر ۳ سال
به هیچ عنوان برای کودکان زیر ۳ سال فرآورده‌های حاوی فلوراید مصرف نکنید زیرا باعث حالات ناخوشی مانند تهوع، استفراغ و مشکلات گوارشی در این کودکان شود. فلوروزیس نیز که باعث ایجاد لکه‌های سفید یا قهوه‌ای روی دندان کودک می‌شود، از مقادیر بالای فلوراید در بدن کودک می‌آید.
افراد با حساسیت به فلوراید
ممکن است بدن شما به فلوراید حساسیت داشته باشد، پس اگر هنگام استفاده از محصولات فلوراید هر گونه علائم و نشانه‌هایی مشاهده کردید سریعا مصرف را قطع کنید و در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنید.
افرادی که آب چاه مصرف می‌کنند
فلوراید یک ماده معدنی است که در آب چاه شاید به وفور یافت شود، به همین علت توصیه می‌شود کسانی که از آب چاه برای آب آشامیدنی استفاده می‌کنند حتما میزان فلوراید آب را بدانند یا مصرف محصولات فلورایدی را کمتر کنند.
انواع درمان با فلوراید چیست؟
فلوراید هم در مطب دندانپزشکی و هم در خانه قابل استفاده است. برخی از درمان های دندان شامل فلوراید می‌شود که در زیر به آن پرداختیم تا بهتر بتوانید استفاده از فلوراید را درک کنید.
فلوراید درمانی در مطب دندانپزشک
استفاده از فلوراید در مطب
فلوراید درمانی در مطلب سریع و ساده است. دندانپزشک یا دستیار آن، دندان‌ها را خشک کرده و فلوراید را به شکل ژل، فوم یا وارنیش روی دندان‌ها می‌زند. گاهی هم از قالب مخصوص استفاده می‌شود که چند دقیقه در دهان باقی می‌ماند. مزیت این روش اثرگذاری بالا و ماندگاری طولانی‌تر آن است.
استفاده از فلوراید در خانه
برخی ژل‌ها یا دهان‌شویه‌های فلورایدی با نسخه پزشک قابل تهیه هستند. این محصولات بر اساس شرایط فردی، میزان پوسیدگی و حتی مقدار فلوراید موجود در آب آشامیدنی منطقه، تجویز می‌شوند. استفاده از این محصولات ساده است و می‌تواند بخشی از روتین مراقبت روزانه در خانه باشد.
آیا آب آشامیدنی فلوراید کافی دارد؟
در بسیاری از کشورها، آب آشامیدنی به صورت کنترل‌شده حاوی فلوراید است. اگر آب شهری شما فلوراید دارد، احتمالاً استفاده منظم از خمیر دندان حاوی فلوراید کافی خواهد بود. اما اگر از آب چاه یا منابع غیرشهری استفاده می‌کنید، بهتر است میزان فلوراید آن بررسی شود تا پزشک بتواند میزان فلوراید تجویزی را تنظیم کند.
باورهای غلط درباره فلوراید چیست؟
اولین تابو درباره فلوراید را شکستیم! فلوراید تنها برای کودکان نیست و باید بدانید برای بزرگسالان حتی مفیدتر است. در خمیر دندان معمولا دوز فلوراید بسته به کاربرد آن کنترل شده است، خمیر دندان کودک یکی از آن‌هاست چون مصرف بیش از حد فلوراید در کودکان می‌تواند باعث فلوئوروزیس شود، اما در بزرگسالان چنین خطری بسیار نادر است.
جمع‌بندی
فلوراید نه تنها بد نیست، بلکه یک نیاز برای بالا بردن سطح بهداشت دهان و دندان است، اما باید بدانیم آیا برایمان خوب است یا نه؟ آیا به آن حساسیت داریم؟ آیا آب آشامیدنی کشورمان دارای فلوراید است؟ و مواردی از این دست. عموما استفاده از فلوراید به تمامی افراد توصیه می‌شود و برای بزرگسالان که از خمیر دندان خوب و مسواک بزرگسالان استفاده می‌کنند مفید است.