خیلی‌ها فکر می‌کنند اگر دو بار در روز با مسواک معمولی دندان‌هایشان را تمیز کنند، دیگر نیازی به هیچ وسیله کمکی ندارند. اما واقعیت این است که مسواک‌های رایج فقط سطح بیرونی، داخلی و سطح جونده دندان‌ها را تمیز می‌کنند. در حالی که فضای بین دندان‌ها که دقیقاً جایی است که غذا گیر می‌کند و پلاک‌های دندانی جمع می‌شوند، اغلب دست‌نخورده باقی می‌ماند. اینجاست که پای یک ابزار ساده اما بسیار کاربردی به میان می‌آید: مسواک بین دندانی یا همان Interdental Brush.
مسواک بین دندانی چیست؟
مسواک بین دندانی یک نوع مسواک کوچک و باریک است که سر آن از الیاف نرم و نازکی تشکیل شده و این الیاف معمولاً به دور یک سیم نازک پیچیده شده‌اند. طراحی آن به گونه‌ای است که بتواند به راحتی وارد فضای بین دندان‌ها شود و ذرات باقی‌مانده غذا و پلاک‌ها را از بین ببرد. این مسواک‌ها در اندازه‌ها و قطرهای مختلفی عرضه می‌شوند تا بتوانند با انواع فاصله بین دندان‌ها یا وسایل ارتودنسی سازگار باشند. برخی از مردم این مسواک را با عنوان “مسواک ارتودنسی” نیز می‌شناسند، چون در فرآیند ارتودنسی ثابت، استفاده از آن تقریبا واجب است.
نحوه استفاده از مسواک بین دندانی
تفاوت مسواک معمولی با مسواک بین دندانی چیست؟
مسواک معمولی و مسواک بین دندانی، هر کدام وظیفه خاص خود را در مراقبت از دهان و دندان دارند. مسواک معمولی معمولاً برای تمیز کردن سطوح بیرونی، داخلی و روی دندان‌ها طراحی شده و سر نسبتاً بزرگی دارد که با حرکات چرخشی یا رفت‌وبرگشتی روی دندان‌ها کشیده می‌شود. در مقابل، مسواک بین دندانی برای فضاهای باریکی طراحی شده که مسواک معمولی به آن‌ها دسترسی ندارد؛ مثل فضای بین دندان‌ها، اطراف براکت‌های ارتودنسی یا زیر بریج و ایمپلنت. این مسواک‌ها دارای سری کوچک، نازک و اغلب مخروطی شکل هستند که با حرکات ملایم رفت‌وبرگشتی به آرامی وارد این نواحی می‌شوند. در واقع، هیچ‌کدام جایگزین دیگری نیستند، بلکه مکمل هم به حساب می‌آیند.
استفاده ترکیبی از هر دو نوع مسواک باعث می‌شود که پاکسازی دهان و دندان به‌طور کامل‌تری انجام شود. اگر فقط به مسواک معمولی اکتفا کنیم، پلاک‌ها و ذرات غذایی که بین دندان‌ها گیر کرده‌اند باقی می‌مانند و این موضوع به مرور زمان می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان یا التهاب لثه شود.
چه کسانی باید از مسواک بین دندانی استفاده کنند؟
به‌طور کلی، تمام افرادی که به سلامت دهان و دندان خود اهمیت می‌دهند، می‌توانند از مسواک بین دندانی بهره‌مند شوند. اما برخی افراد به‌طور خاص نیاز بیشتری به این ابزار دارند. کسانی که دندان‌های نامرتب دارند، اغلب نمی‌توانند با مسواک معمولی تمام نواحی دهان خود را تمیز کنند و به همین دلیل مسواک بین دندانی برای آن‌ها بسیار کمک‌کننده است. همچنین افرادی که تحت درمان ارتودنسی هستند و براکت در دهان دارند، به دلیل دشواری دسترسی به فضاهای اطراف سیم‌ها و براکت‌ها، بهتر است حتماً از این نوع مسواک استفاده کنند.
علاوه بر این، بیمارانی که از ایمپلنت یا بریج استفاده می‌کنند نیز به پاکسازی دقیق‌تری نیاز دارند. همین‌طور افرادی که به دلایل ژنتیکی یا بیماری‌های لثه، فاصله بیشتری بین دندان‌هایشان وجود دارد، باید برای جلوگیری از تجمع پلاک، مسواک بین دندانی را در روتین بهداشتی خود بگنجانند. در نهایت، هر کسی که به‌دنبال پیشگیری جدی از پوسیدگی، التهاب لثه و بوی بد دهان است، می‌تواند با استفاده منظم از این مسواک‌ها به سلامت بیشتر دهان و دندان خود کمک کند.
چگونه از مسواک بین دندانی استفاده کنیم؟
استفاده از این مسواک‌ها بسیار ساده است، ولی رعایت چند نکته کوچک می‌تواند از آسیب به لثه جلوگیری کرده و اثربخشی را بیشتر کند:
- اول انتخاب سایز مناسب: مهم‌ترین گام، انتخاب مسواک با قطر مناسب است. اگر مسواک خیلی نازک باشد، به خوبی فضا را تمیز نمی‌کند. اگر هم خیلی بزرگ باشد، ممکن است به لثه آسیب بزند.
- قبل از مسواک معمولی استفاده شود: پیشنهاد می‌شود قبل از مسواک زدن با مسواک معمولی، ابتدا با برس بین دندانی فضاهای بین دندان را تمیز کنید.
- حرکت ملایم، بدون فشار: برس را به آرامی وارد فضای بین دندان‌ها کنید و چند بار به جلو و عقب حرکت دهید.
- از زور استفاده نکنید: اگر حس کردید مسواک به راحتی وارد نمی‌شود، از فشار زیاد استفاده نکنید؛ این یعنی باید اندازه کوچک‌تری انتخاب کنید.
- یک بار در روز کافی است: ترجیحاً روزی یک بار (مثلاً شب‌ها قبل از خواب) از این مسواک استفاده کنید تا لابلای دندان‌ها همیشه تمیز باشد.
آیا استفاده از مسواک بین دندانی باعث خونریزی لثه می‌شود؟
اگر برای اولین بار از این مسواک‌ها استفاده می‌کنید و متوجه خونریزی خفیف شدید، نگران نباشید. این اتفاق معمولاً ناشی از التهاب لثه‌هاست که به دلیل باقی‌ماندن پلاک‌ها ایجاد شده است. با چند روز استفاده مداوم، لثه‌ها بهبود پیدا می‌کنند و خونریزی قطع می‌شود. اما اگر خونریزی ادامه‌دار بود، حتماً با دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی خود مشورت کنید. شاید لازم باشد اندازه مسواک را تغییر دهید یا حتی مدتی از آن استفاده نکنید.
تفاوت مسواک معمولی و مسواک بین دندانی
کدام سایز مسواک بین دندانی را انتخاب کنیم؟
مسواک بین دندانی ۴ سایز دارد که از سایز ۰ شروع و تا سایز ۴ ادامه دارد که هر کدام کاربردهای خاص و برای دندان افراد متفاوت تولید شدند. شما باید فضای بین دندانی خود را در نظر بگیرید، اگر این فضا بسیار کوچک است و دندان‌هایتان به هم چسبیده هستند بهتر است از سایز کوچکتر استفاده کنید و اگر فاصله دارند سایز بزرگتر را انتخاب کنید.
لیست انتخاب سایز مسواک بین دندانی
- سایز ۰: 0.۴ تا ۰.۵ میلیمتر مناسب فضای بین دندانی بسیار باریک
- سایز ۱: 0.۶ تا ۰.۷ میلیمتر مناسب فضاهای کوچک بین دندانی
- سایز ۲: 0.۸ تا ۰.۹ میلیمتر مناسب فضاهای متوسط بین دندانی
- سایز ۳: 1 تا ۱.۱ میلیمتر مناسب فضاهای زیاد و پهن بین دندانی
- سایز ۴: 1.۲ تا ۱.۳ میلیمتر مناسب افراد دارای ارتودنسی یا ایمپلنت
هر چند وقت یکبار باید مسواک بین دندانی را تعویض کرد؟
برخلاف مسواک‌های معمولی که می‌توانند چند ماه استفاده شوند، برس‌های بین دندانی عمر کوتاه‌تری دارند. بسته به میزان استفاده و کیفیت ساخت آن‌ها، هر عدد از این مسواک‌ها معمولاً بین ۲ تا ۴ هفته قابل استفاده هستند. نکته مهم این است که بعد از هر بار استفاده، برس را با آب تمیز بشویید و در جای خشک نگهداری کنید تا باکتری‌ها در آن رشد نکنند.
نخ دندان مکمل مسواک بین دندانی است.
اگر نتوانم از مسواک بین دندانی استفاده کنم، چه جایگزینی دارم؟
در صورتی که بنا به دلایلی مثل حساسیت لثه یا مشکلات حرکتی نتوانید از این نوع مسواک استفاده کنید، بهترین جایگزین، نخ دندان است. البته بهتر است از نخ دندانی‌هایی استفاده کنید که مخصوص فضای تنگ یا اطراف براکت‌ها طراحی شده‌اند. هرچند باید تاکید کنیم که طبق بسیاری از تحقیقات، برس‌های بین دندانی در پاکسازی موثرتر از نخ دندان عمل می‌کنند.
برای یک دهان سالم، فقط یک مسواک کافی نیست. مسواک بین دندانی، نخ دندان، و مراجعات منظم به دندانپزشک، مثل قطعات یک پازل کامل هستند.
کاربردهای دیگر مسواک بین دندانی چیست؟
جالب است بدانید این برس‌های کوچک فقط برای پاکسازی فواصل دندانی نیستند. کاربردهای جانبی آن‌ها نیز شامل موارد زیر می‌شود:
تمیز کردن اطراف پروتزها و ایمپلنت‌ها
پروتزهای دندانی مثل روکش، بریج یا ایمپلنت، نقاطی دارند که با مسواک معمولی به‌راحتی تمیز نمی‌شوند. برس‌های بین دندانی با طراحی باریکی که دارند، به راحتی وارد این نواحی شده و بقایای غذا را پاک می‌کنند.
کمک به سلامت لثه‌ها
شاید باورش سخت باشد، اما از این مسواک‌ها می‌توان برای ماساژ دادن ملایم لثه‌ها نیز استفاده کرد. این کار باعث افزایش خون‌رسانی به بافت لثه و تقویت آن می‌شود. البته در صورتی‌که بیماری لثه دارید، ابتدا با دندانپزشک خود مشورت کنید.
جمع‌بندی
ممکن است استفاده از این مسواک‌های کوچک در نگاه اول ضروری به نظر نرسد، اما اگر حتی چند روز آن را به روتین بهداشت دهان خود اضافه کنید، تاثیر آن را خواهید دید. کاهش بوی بد دهان، تمیزتر شدن دندان‌ها، کمتر شدن پوسیدگی و حتی کاهش مراجعات به دندانپزشک از جمله مزایای آن است.