شاید برای شما هم سوال باشد: علت کج شدن دندان‌ها چیست؟ چرا بعضی افراد از کودکی دندان نامرتب دارند و برخی دیگر در بزرگسالی دچار این مشکل می‌شوند؟ در این مقاله، قصد داریم به ۱۰ علت کج شدن دندان در کودکی و بزرگسالی بپردازیم، و روش مرتب کردن دندان و اصلاح آن‌ها و عوارض آن را بررسی کنیم. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با کجی دندان مواجه هستید، تا انتهای این مطلب همراه ۲۰۸۰ باشید.
ژنتیک (رایج ترین علت کجی دندان)
ژنتیک از مهم‌ترین عوامل در تعیین شکل دندان و فک است. درست مثل رنگ چشم یا نوع مو، ساختار فک و دندان‌ها هم از والدین به ارث می‌رسد. اگر دهان کوچک باشد، فضای کافی برای رویش همه دندان‌ها وجود ندارد و همین موضوع باعث روی هم افتادن و کج شدن آن‌ها می‌شود. مشکلات فکی مثل جلو یا عقب بودن فک بالا و پایین نیز می‌تواند روی نحوه قرارگیری دندان‌ها تأثیر بگذارد. به همین دلیل، بسیاری از افراد حتی با رعایت کامل بهداشت دهان و دندان، همچنان با دندانهای نامرتب مواجه می‌شوند.
علت کج شدن دندان در بزرگسالی
عادت‌های غلط در کودکان
عادت‌های دوران کودکی بیش از آنچه فکر می‌کنیم روی رشد دندان‌ها اثر می‌گذارند. مکیدن انگشت شست یا استفاده طولانی‌مدت از پستانک می‌تواند دندانهای جلویی را به سمت جلو هل دهد. تنفس از راه دهان به جای بینی، تعادل طبیعی رشد فک را بر هم می‌زند. بلع معکوس یا فشار زبان به دندان‌ها یکی دیگر از عادت‌هایی است که به مرور موجب کجی دندان‌ها می‌شود. حتی عادت‌های ساده‌ای مثل تکیه دادن صورت روی دست یا خوابیدن روی شکم هم می‌توانند به‌طور تدریجی جایگاه دندان‌ها را تغییر دهند. اصلاح این عادت‌ها در کودکی می‌تواند جلوی درمان‌های پر هزینه ارتودنسی در آینده را بگیرد.
آسیب و ضربه به دندان و فک
وقتی ضربه شدیدی به صورت یا دهان وارد می‌شود، ممکن است دندان‌ها از جای خود تکان بخورند یا حتی فک کمی جابه‌جا شود. این موضوع به‌خصوص در کودکان که استخوان‌های نرم‌تری دارند، بیشتر اتفاق می‌افتد. ورزشکارانی که در رشته‌های پرخطر مانند بوکس، هاکی یا فوتبال فعالیت می‌کنند، باید از محافظ دهان استفاده کنند تا از کجی یا شکستگی دندان‌ها جلوگیری شود.
علت کج شدن دندانهای پایین چیست؟
ادنتالیسم (بی دندانی)
زمانی که یک دندان شیری یا دائمی زودتر از موعد از دست برود، دندانهای اطراف به سمت فضای خالی حرکت می‌کنند. این جابه‌جایی تدریجی به مرور باعث نامرتبی کل ردیف دندان‌ها می‌شود. به همین دلیل، مراقبت از دندانهای شیری اهمیت زیادی دارد. بسیاری از والدین تصور می‌کنند چون این دندان‌ها موقتی هستند، نیازی به مراقبت ندارند؛ در حالی که دندانهای شیری نقش مهمی در هدایت و نظم دندانهای دائمی دارند.
عدم استفاده از ریتینر بعد از ارتودنسی
پس از پایان درمان ارتودنسی، متخصص از بیمار می‌خواهد مدتی از وسیله‌ای به نام ریتینر استفاده کند. این وسیله کمک می‌کند دندان‌ها در جای جدید خود ثابت بمانند. اگر فرد به توصیه دندانپزشک توجه نکند و ریتینر را به موقع استفاده نکند، احتمال بازگشت دندان‌ها به حالت قبل و کج شدن دوباره آن‌ها وجود دارد.
افزایش سن
بسیاری از افراد تصور می‌کنند دندان‌ها در بزرگسالی ثابت باقی می‌مانند؛ در حالی‌که این‌طور نیست. با بالا رفتن سن، استخوان فک تراکم خود را از دست می‌دهد و تغییر شکل پیدا می‌کند. همین موضوع باعث حرکت تدریجی دندان‌ها به سمت جلو و ایجاد شلوغی می‌شود. جالب است بدانید برخلاف باور عمومی، دندان عقل دلیل اصلی کج شدن دندان‌ها نیست. عامل اصلی، تغییرات طبیعی استخوان فک و بافت‌های نگهدارنده دندان‌هاست.
بیماری لثه
بیماری‌های لثه مانند التهاب یا پریودنتیت، به بافت و استخوان اطراف دندان آسیب می‌زنند. این موضوع باعث لق شدن و حرکت دندان‌ها می‌شود. علاوه بر آن، ترمیم‌های نادرست دندانی مثل روکش یا بریج‌های نامناسب نیز می‌توانند به دندان‌ها فشار وارد کنند و نظم طبیعی آن‌ها را به هم بزنند. به همین دلیل بعد از هر ترمیم یا پروتز دندانی، لازم است وضعیت قرارگیری دندان‌ها توسط دندانپزشک بررسی شود.
تغییرات تکاملی انسان
سبک زندگی مدرن تأثیر زیادی روی شکل فک انسان گذاشته است. مصرف غذاهای نرم و فرآوری‌شده نیاز به جویدن زیاد را از بین برده و همین موضوع باعث شده فک انسان به مرور کوچک‌تر شود. این کوچک شدن فک یکی از دلایل مهم کج شدن دندان‌ها در نسل‌های جدید است، زیرا فضای کافی برای رویش همه دندان‌ها وجود ندارد.
پریودنتال پیشرفته
وقتی بیماری‌های لثه درمان نشوند، به مرحله‌ای می‌رسند که بافت نگهدارنده دندان‌ها تخریب می‌شود. در این شرایط، دندان‌ها شروع به حرکت می‌کنند و کج شدن آن‌ها شدت بیشتری پیدا می‌کند. در موارد شدید، حتی احتمال افتادن دندان‌ها نیز وجود دارد.
مال‌اکلوژن (ناهنجاری بایت)
گاهی مشکل اصلی در فک‌هاست، نه در خود دندان‌ها. مال‌اکلوژن به معنای ناهماهنگی بین دندانهای فک بالا و پایین است. این مشکلات علاوه بر نامرتبی دندان‌ها، روی نحوه جویدن و حتی زیبایی صورت هم تأثیر می‌گذارند.
- اوربایت: دندانهای جلویی فک بالا خیلی جلوتر از دندانهای پایین قرار می‌گیرند.
- آندربایت: دندانهای پایین جلوتر از دندانهای بالا قرار می‌گیرند.
روش های مرتب کردن دندان کدام است؟
خبر خوب این است که بیشتر مشکلات کجی دندان‌ها قابل درمان هستند و بسته به میزان و نوع مشکل، دندانپزشک روش‌های مختلفی پیشنهاد می‌دهد:
- ارتودنسی: بهترین و رایج‌ترین روش برای اصلاح کجی دندان‌هاست. ارتودنسی می‌تواند ثابت یا متحرک باشد و تقریباً همه نامرتبی‌ها را اصلاح می‌کند.
- لمینت و کامپوزیت: در موارد خفیف کجی دندان، استفاده از ونیر دندانی (لمینت یا کامپوزیت) می‌تواند ظاهر دندان‌ها را مرتب‌تر کند.
- جراحی فک: در ناهنجاری‌های شدید فکی، جراحی تنها راه‌حل قطعی است.
عوارض کج شدن دندان چیست؟
کج بودن دندان‌ها تنها یک مشکل ظاهری نیست، بلکه می‌تواند پیامدهای زیادی برای سلامت فرد داشته باشد. از عوارض کج شدن دهان مشکل در جویدن غذا است که خود باعث اختلال در هضم و مشکلات گوارشی می‌شود. از آن‌جا که تمیز کردن دندان کج دشوار است و شاید دندان‌ها همپوشانی داشته باشند، افزایش خطر پوسیدگی و التهاب لثه همیشه در کمین است.
جالب است بدانید در کشورهای شرق آسیا مانند ژاپن کجی دندان نوعی زیبایی محسوب می‌شود و افرادی که دندان کج دارند در آن کشورها مورد پسندتر هستند، اما اگر در شرق آسیا نباشید شاید این موضوع باعث کاهش اعتماد به نفس شما شود و به نوعی از صحبت کردن و خندیدن در جمع خودداری کنید. اختلال در گفتار نیز از عوارض کج شدن دندان است.
درمان دندان کج در خانه
کدام مسواک برای کجی دندان خوب است؟
اگر دندان کج دارید می‌توانید از تمامی مسواک‌های موجود در بازار بدون مشکل استفاده کنید، اما بهتر است از مسواک خوب و نرم یا مسواک ارتودنسی یا بهترین مسواک برای کامپوزیت استفاده کنید. استفاده از مسواک های مخصوص به شما کمک می‌کند تا از همین ابتدا برای درمان احتمالی کج شدن دندان آماده باشید و دندان‌هایی سالم و پاکیزه داشته باشید. خمیر دندان کامپوزیت نیز به این مهم کمک می‌کنند.
در نهایت
کج شدن دندان های جلویی یا کج شدن دندان های پایینی عوارض خاص خود را دارند، اما به صورت طبیعی مشکلی در فعالیت دندان ایجاد نمی‌کنند، اما اگر دوست دارید لبخند زیبا و دندان‌هایی صاف و یکدست داشته باشید بهتر است به مرتب کردن دندان‌ها فکر کنید و به یک دندانپزشک خوب مراجعه کنید.
ایا دندان عقل باعث کج شدن دندان می‌شود؟
بله دندان عقل باعث کجی دندانهای مجاور و نامرتبی باقی دندان‌ها می‌شود، پس بهتر است قبل از آسیب رساندن آن‌ها را درمان کنید.
چگونه دندان کج را در خانه صاف کنیم؟
هیچ راه تخصصی و غیر تخصصی برای صاف کردن دندان در خانه وجود ندارد، پس اگر دندان کج دارید به دندانپزشک مراجعه کنید.