سفتی و درد فک در صبح می‌تواند آزار دهنده است، آیا تا به حال در صبح این حس را داشتید؟ یا شاید صدای ساییدن دندان‌های همسرتان را در شب شنیده باشید، اگر چنین تجاربی داشتید به احتمال زیاد دندان قروچه (Bruxism) است. در این مطلب می‌خواهیم به صورت کامل این بیماری دهان را بررسی کنیم و ببینیم علائم دندان قروچه و عوارض آن چیست و چرا اتفاق میافتد؟ پس تا انتها با ۲۰۸۰ همراه باشید.
دندان قروچه چیست و چرا اتفاق میافتد؟
دندان قروچه یا Bruxism به حالتی گفته می‌شود که فرد به طور غیرارادی دندان‌های خود را روی هم فشار می‌دهد یا می‌ساید، بدون اینکه در حال جویدن چیزی باشد. این رفتار معمولاً در خواب اتفاق میافتد، اما در برخی افراد ممکن است در طول روز نیز مشاهده شود. دندان قروچه در خواب به‌دلیل غیرارادی بودن، اغلب تا زمانی که علائم ظاهری مثل سایش دندان یا درد فک ظاهر نشود، تشخیص داده نمی‌شود.
نشانه های دندان قروچه چیست؟
دندان قروچه از اختلالات رایج دهان و فک است که اگر درمان نشود، به تدریج باعث ساییدگی دندان‌ها، درد فک و حتی سردردهای مزمن می‌شود. علت دقیق دندان قروچه هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما پژوهش‌ها نشان دادند که استرس، اضطراب، خشم و حتی ناهماهنگی فک و دندان‌ها نقش مهمی در بروز آن دارند. در کودکان، دندان قروچه معمولاً موقتی است و با رشد فک و دندان‌ها از بین می‌رود، اما در بزرگسالان ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل روانی یا فیزیولوژیکی عمیق‌تر باشد.
علائم دندان قروچه چیست؟
از مهم‌ترین علائم دندان قروچه، درد و سفتی فک در صبح است. افرادی که شب‌ها دندان‌های خود را می‌سایند، معمولاً صبح با احساس خستگی عضلات فک، درد گردن یا حتی سردرد از خواب بیدار می‌شوند. صدای ساییده شدن دندان‌ها در خواب، که معمولاً توسط اطرافیان شنیده می‌شود، از دیگر نشانه‌های بارز دندان قروچه است.
در موارد شدیدتر، دندان قروچه می‌تواند باعث شکستن، لب‌پر شدن یا کوتاه شدن دندان‌ها شود. حتی ممکن است فرد دچار تحلیل لثه یا درد مفصل گیجگاهی (TMJ) شود. اگر به طور مرتب احساس درد در فک، گوش یا حتی سر دارید، بهتر است برای بررسی دقیق‌تر به دندان‌پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام، از بروز آسیب‌های دائمی جلوگیری می‌کند.
لیست علائم دندان قروچه
- درد عضلات فک
- سردرد و درد گردن
- صدای ناهنجار سایش دندان
- سکستگی دندان
- تحلیل لثه
- درد مفاصل گیجگاهی (TMJ)
علت دندان قروچه در خواب چیست؟
در اغلب موارد دندان قروچه در خواب رخ می‌دهد، جایی که کنترل ارادی بر روی حرکات فک وجود ندارد. از مهم‌ترین علل این نوع دندان قروچه، استرس و اضطراب روزانه است. افرادی که در طول روز فشار روحی زیادی را تجربه می‌کنند، در خواب نیز ناخودآگاه این تنش را از طریق فشردن دندان‌ها تخلیه می‌کنند.
دندان قروچه در خواب
علاوه بر استرس، عوامل دیگری مانند اختلالات خواب، مصرف زیاد کافئین، الکل یا سیگار نیز می‌توانند محرک دندان قروچه شبانه باشند. در برخی تحقیقات، کمبود ویتامین D و منیزیم نیز با افزایش احتمال بروز دندان قروچه ارتباط داشته است. داشتن خواب کافی، رژیم غذایی سالم و کاهش اضطراب از طریق ورزش یا مدیتیشن می‌تواند در کنترل این عادت مؤثر باشد.
آیا دندان قروچه در کودکان جای نگرانی دارد؟
دندان قروچه در کودکان نیز از مشکلات نسبتاً رایج دوران رشد است. بیشتر کودکان زمانی دچار این مشکل می‌شوند که دندان‌های شیری در حال افتادن یا دندان‌های دائمی در حال رویش هستند. در این مرحله، فک و دندان‌ها هنوز در حال تنظیم هستند و معمولاً با گذشت زمان، این رفتار از بین می‌رود.
با این حال، اگر دندان قروچه در کودک شما با علائمی مانند درد فک، سردرد یا اختلال خواب همراه است، لازم است به پزشک مراجعه کنید. استرس، اضطراب مدرسه یا حتی مشکلات تنفسی (مانند گرفتگی بینی در خواب) می‌توانند از دلایل دندان قروچه در کودکان باشند. در موارد مزمن، پزشک ممکن است استفاده از گارد دندان را برای پیشگیری از آسیب به دندان‌ها را پیشنهاد دهد.
روش درمان دندان قروچه کدام است؟
درمان دندان قروچه بستگی به علت آن دارد. در بسیاری از موارد، دندان‌پزشک استفاده از گارد دندان (نایت گارد) را توصیه می‌کند تا از تماس مستقیم دندان‌ها و ساییدگی جلوگیری شود. این گاردها معمولاً از سیلیکون نرم یا پلاستیک شفاف ساخته می‌شوند و به صورت سفارشی برای هر بیمار طراحی می‌شوند.
علاوه بر درمان فیزیکی، درمان روانی و رفتاری نیز اهمیت زیادی دارد. اگر علت دندان قروچه شما استرس یا اضطراب باشد، مراجعه به روان‌شناس یا استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، یوگا و تمرین‌های ذهن‌آگاهی می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای شل‌کننده عضلات یا ضد اضطراب را نیز تجویز کند.
گارد دندان برای دندان قروچه
عوارض دندان قروچه چیست؟
اگر دندان قروچه درمان نشود، می‌تواند به مرور زمان باعث ساییدگی شدید مینای دندان، شکستگی، تحلیل لثه و درد مزمن فک شود. حتی در موارد حاد، این مشکل می‌تواند منجر به تغییر در فرم صورت یا اختلال در مفصل گیجگاهی شود. افرادی که روکش، لمینت یا ایمپلنت دارند، باید بیشتر مراقب باشند، زیرا فشار ناشی از دندان قروچه ممکن است به ترمیم‌های دندانی آسیب بزند.
چگونه از دندان قروچه پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری از دندان قروچه، مهم‌ترین اقدام مدیریت استرس و حفظ آرامش در طول روز است. پرهیز از نوشیدنی‌های محرک مانند قهوه و نوشابه در ساعات پایانی شب، داشتن خواب کافی، ماساژ عضلات فک و اجتناب از جویدن آدامس‌های سفت، همگی در کنترل این مشکل مؤثرند. مراجعه منظم به دندان‌پزشک نیز کمک می‌کند تا هرگونه آسیب احتمالی زودتر تشخیص داده شود.
جمع‌بندی
دندان قروچه یک اختلال شایع اما قابل کنترل است. با شناسایی به‌موقع علائم، مراجعه به دندان‌پزشک یا روان‌شناس و رعایت نکات ساده‌ای مثل استفاده از محافظ شب، می‌توان از بسیاری از عوارض آن جلوگیری کرد. به یاد داشته باشید که دندان‌هایتان، سرمایه لبخند شما هستند؛ پس اگر نشانه‌ای از ساییدگی یا درد فک احساس کردید، درمان را به تعویق نیندازید. گاهی تنها یک مشاوره تخصصی می‌تواند جلوی سال‌ها آسیب به دندان‌ها و مفصل فک را بگیرد.