تقریبا به طور میانگین اکثر افراد هر روز آن‌ها را استفاده می‌کنند و جزو ضروری‌ترین وسایل شخصی هستند. یار و یاور همیشگی ما، مسواک و خمیر دندان که از کودکی توسط والدین و سیستم آموزشی اهمیت بالای آن‌ها را متوجه شدیم و دانستیم که دندان سالم، بدون مسواک و خمیر دندان ممکن نیست. اما فکر نکنم تا به حال راجع به تاریخچه دوستان قدیمی‌مان یعنی مسواک و خمیر دندان چیزی شنیده باشیم. امروز، قصد داریم تا به سراغ یک موضوع جالب برویم و آن هم چیزی جز تاریخچه مسواک و تاریخچه خمیر دندان نیست؛ در ادامه با ۲۰۸۰ همراه باشید.
تاریخچه مسواک
استفاده از مسواک یکی از کارهای روزمره‌ی همه‌ی ماست اما تقریبا هیچ‌کس نمی‌داند که اولین مسواکها حتی چگونه به وجود آمدند. تاریخچه‌ی کلی حکومت‌ها طی قرن‌های مختلف نشان می‌دهد که اولین مسواکها به دوران بابلی‌ها و مصریان برمی‌گردد. دورانی که بسیاری از کارهای خارق‌العاده‌ی دیگر در دفترچه‌ی تاریخ ثبت شدند و به نظر می‌رسد که مسواک و بهداشت دندان نیز یکی از همین اتفاقات باشد. مسواکها در طول قرن‌های مختلف و از تمدنی به تمدنی دیگر تا نسلی به نسلی جدید توانستند در میان همه جایگاه خود را حفظ کنند. این بدین معنی‌ست که بهداشت دهان و دندان از دیرباز مورد توجه بوده است.
چه کسی مسواک را اختراع کرد؟
مخترع واقعی مسواک گرچه مشخص نیست؛ اما به نظر می‌رسد که تمدن‌های قدیم از چوب‌های گیاه‌های خاصی مانند چوب اراک به عنوان وسیله‌ی تمیز کردن دندان استفاده می‌کردند. این چوب‌ها به عنوان چوب‌های ضدعفونی کننده و جویدنی کاربرد داشتند و تمیز کردن دندان با چوب گیاهان رواج داشت. سپس، با توجه به پیشرفت تمدن‌ها، استفاده از موی خوک، چوب بامبو، استخوان و موی اسب به تدریج جایگاه خود را در بهداشت دهان و دندان تثبیت کرد. پس از آن، به تدریج طرح‌های اولیه‌ی ابداع مسواک پایه‌گذاری شد و کم‌کم اولین مسواک های معمولی ساخته شدند.
ریشه کلمه مسواک چیست؟
ریشه‌ی کلمه‌ی مسواک از زبان عربی است. جالب است بدانید کلمه‌ی سواک در عربی به معنای تمیز کردن و مالیدن می‌باشد و حتی در دین اسلام نیز پرداختن به بهداشت دهان و دندان تاکید شده است. حرف “م” در کلمه‌ی مسواک بیشتر به معنای یک ابزار برای تمیز کردن به کار گرفته شده و حتی این کلمه به زبان فارسی نیز وارد شده است. چوب دندان، و چوب اراک که نوعی چوب طبیعی‌ست و در گذشته بیشتر کاربرد داشت نیز از دیگر جایگزین‌های کلمه‌ی مسواک در دوران قدیم بوده است.
بیشتر بخوانید: خطرات استفاده از مسواک اشتراکی چیست؟
تاریخچه مسواک در اروپا چیست؟
تاریخچه مسواک در اروپا را می‌توان تحولی عمیق و شگفت‌انگیز دانست. مسواک به انگلیسی Toothbrush گفته می‌شود برای اولین‌بار در اروپا از قرون وسطی جایگاه خود را پیدا کرد. جالب این که حتی بسیاری از افراد در قرون وسطی نیز اهمیت خاصی به دندان‌های خود نمی‌دادند و فقط پارچه‌های خیس و استفاده از نمک و آب برای تمیز نگه داشتن دندان استفاده می‌شد. تا اینکه در قرن پانزدهم، مسواکها با الهام از کشور چین، بیشتر و بیشتر در میان مردم و حکومتیان رواج یافت. اولین مسواکها در اروپا با چوب‌های محکم و موی اسب و یا موی خوک درست می‌شد و بیشتر به عنوان یک ابزار برای افراد ثروتمند جامعه قلمداد می‌شد.
از چوب مسواک تا مسواک هوشمند
پس از قرن پانزدم و شانزدهم و اختراع مسواک با چوب و استخوان، و موی برخی حیوانات، رفته‌رفته مسواکها مدرن‌تر شدند. در سال ۱۷۸۰ شخصی با نام ویلیام آدیس که می‌توان پدر مسواک مدرن نامید، تصمیم به تولید انبوه مسواک با الهام از طراحی‌ها و ماده‌های قبلی گرفت. در قرن بیستم، با انقلاب نایلونی، استفاده از این ماده برای ساخت مسواک بیشتر گردید و الیاف نایلون جای موی حیوانات را در ساخت مسواک گرفت و طراحی آن‌ها به روز تر شد. در سال ۱۹۵۴ نیز، اولین مسواک برقی در سوئیس اختراع و ثبت گردید که از یک سیستم ساده برای تمیز کردن استفاده می‌کرد. امروزه با پیشرفت علم و صنعت، مسواک‌های معمولی و برقی در دسته‌بندی‌های مختلف و کاربردهای مختلف تولید می‌شوند که پیشرفت بسیار بزرگی محسوب می‌شود.
تاریخچه خمیر دندان و کشف آن
مخلوط نمک، فلفل، برگ نعنا، و گل زنبق جزو اولین ماده‌هایی بود که توسط مصریان برای تمیز کردن دندان کشف شد. البته لازم به ذکر است که پودر سنگ‌های سمی نیز استفاده می‌شد که بیشتر باعث ساییدگی دندان بودند. نکته‌ی جالب دیگر اینکه حتی ادرار انسان نیز به دلیل وجود آمونیاک تا قرن هجدهم در بسیاری از تمدن‌ها مثل رومیان رایج بود و سفید کنندگی بالایی را نیز داشت. چینی‌ها، هندی‌ها، و دین اسلام جایگزین‌های بهتری مثل استفاده از گیاهان دارویی، مخلوط زغال چوب و نمک، و دیگر فرمول‌ها را برای تمیز کردن دندان کشف کرده بودند.
تحول خمیر دندان‌ها چگونه بود؟
در طول زمان، از گیاهان مختلفی به عنوان انواع خمیر دندان استفاده می‌شد که همگی تاثیرات خاص خود را داشتند. ترکیبات استخوان خرد شده، صدف خرد شده، نمک، روغن، فلفل، زردچوبه، خاکستر، پوست تخم مرغ، و چوب زغال همگی در نقش خمیر دندان به عنوان ماده‌ی ضد باکتریایی و ساینده تاثیرگذار بودند. در دوران رنسانس و قرن هجدهم تا قرن نوزدهم، نمک و زغال به علاوه پودر مرمر یا صدف دریایی خرد شده بیشترین کاربرد را به عنوان خمیر دندان داشت. قرن نوزدهم، اولین جایی بود که خمیر دندان‌های مدرن متولد شدند. در سال ۱۸۵۰، شرکت colgate اولین شرکتی شد که تولید انبوه خمیر دندان را شروع نمود. قرن بیستم، با کشف و اضافه کردن فلوراید به خمیر دندان های صابونی، انقلابی عظیم در عرصه‌ی تولید خمیر دندان بوجود آمد. امروزه، تنوع مختلفی از خمیر دندان‌ها را می‌توان مشاهده کرد که ماده‌های خا‌ص‌تری نیز به ترکیبات آن‌ها اضافه شده است.
قبل از اختراع خمیر دندان، مردم چگونه دندان‌هایشان را تمیز می‌کردند؟
پیش از اختراع خمیر دندان، اکثر مردم از پودرهای ساینده و خاکستر استفاده می‌کردند. در میان رومیان و یونانیان استخوان و صدف‌های خرد شده و همچنین ادرار انسان نیز کاربرد زیادی به عنوان خمیر دندان داشت. از طرفی در چین و هند باستان، گیاهان دارویی و معطر مثل میخک، نعنا، جینسینگ، مخلوط زردچوبه و نمک و چوب زغال نیز استفاده می‌شد.
در نهایت
بهداشت دهان و دندان یکی از مهم‌ترین مسائل روزانه‌ی انسان‌هاست. با توجه به اهمیت این مسئله داشتن اطلاعاتی راجع به مسواک و خمیر دندان باعث می‌شود که به طور ناخودآگاه این دو دوست در ذهن ما نقش ببندند و بیشتر از آن‌ها استفاده کنیم. انواع مسواک و خمیر دندان‌ها در طول تاریخ دچار تحولات و پیشرفت‌های زیادی شدند. چنان‌که امروزه، تشخیص مدل‌های مختلف، برندهای متفاوت، و حتی کاربردهای متنوع آن‌ها نیز کار آسانی نیست. اما این موضوع را باید به فال نیک گرفت و خوشحال بود که مسواک و خمیر دندان توانسته‌اند جایگاه خوبی میان مردم باز کنند و کیفیت بهداشتی عمومی را افزایش دهند. اگر به مسواک ۲۰۸۰ اطمینان دارید استفاده از آن را با خمیر دندان ۲۰۸۰ ترکیب کنید تا معجزه را ببینید.